واکاوی مسائل و چالش‌های پیرامون زبان عربی در ایران با رویکردی آینده‌نگر

نوع مقاله : علمی پژوهشی(عادی)

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران،‌ایران.

2 گروه آموزش زبان و ادبیات عربی دانشگاه فرهنگیان تهران،‌تهران، ایران.

3 استادیار موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی.

4 گروه آموزشی تعاون و رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی،‌تهران،‌ایران.

چکیده

داشتن رویکرد راهبردی به مسائل یکی از ضروریات مدیریت کلان‌نهادها و سازمان‌ها است. فهم مسئله اولین گام در هر نوع سیاست‌گذاری محسوب می‌شود. نخستین گام سیاست‌گذاری عمومی، شناخت مسئله و صورت‌بندی آن برای قرار دادن در دستور کار سیاست‌گذاری است که فرایندی مجزا در سیاست‌گذاری عمومی به شمار می‌آید. هدف از انجام «مطالعات نظام مسائل» به‌عنوان مطالعه راهبردی، تعیین خطوط کلی بینش و تجربه موجود درباره موضوعات اصلی و کلیدی در حوزه‌ای مشخص است. به‌منظور شناسایی، اولویت‌بندی و گزینش مسائل اولویت‌دار زبان عربی تحقیقی جامع، کل‌نگر و راهبردی نیاز است. پژوهش حاضر به واکاوی «نظام مسائل زبان عربی با رویکردی آینده‌نگرانه» پرداخته، این پژوهش در زمره پژوهش‌های کاربردی محسوب می‌شود، زیرا با واکاوی نظام مسائل زبان عربی به‌دنبال ایجاد مبنایی برای سیاست‌گذاری حل مسائل زبان عربی است. روش گردآوری اطلاعات احصای مسائل زبان عربی با رویکرد توصیفی اکتشافی برپایه تلفیقِ روش‌های کمّی و کیفی بوده و روش تحلیل اطلاعات، مبتنی بر تحلیل مضمون (به‌عنوان راهبرد پژوهش) است. گردآوری داده‌ها از طریق مطالعات اسنادی، انجام مصاحبه، اجرای پرسش‌نامه و برگزاری نشست تخصصی صورت گرفت. نتایج نشان می‌دهد ابرچالش زبان عربی در ایران «خلاء گفتمان غالب در حوزه زبان عربی در ایران» است. خلاء گفتمانی که از«رهاشدگی زبان عربی در ایران» حکایت می­کند؛ سه چالش کلیدی به‌عنوان اولویت‌دارترمسائل شامل ورود هوش مصنوعی به آموزش زبان عربی، عدم ارتباط بین آموزش زبان عربی و مهارت‌های مورد نیاز بازارکار و دوگانگی آموزش زبان عربی با هدف فهم متون دینی و یا اهداف عمومی است. رویکرد آینده‌نگر به مسائل پیش روی زبان عربی و توجه به تغییرات جدید در سپهر فناوری و تأثیر آن بر بروز چالش‌های نوظهور و جدید از جمله ورود هوش مصنوعی به آموزش زبان عربی، از نوآوری‌های این مقاله است و وجه تمایز این مقاله با پژوهش‌های پیشین است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of issues and challenges surrounding the Arabic language in Iran with a future-oriented approach

نویسندگان [English]

  • Alibaqer Taheriniya 1
  • Mahmoodreza Tavakoli mohamadi 2
  • Ahmad Saeedi 3
  • Alireza Taheriniya 4
1 Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Department of Arabic Language and Literature, Farhangian University of Tehran, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Institute for Research & Planning in Higher Education.
4 Department of Cooperatives and Social Welfare, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Having a strategic approach to issues is one of the necessities of macro-management of institutions and organizations. Understanding the problem is considered the first step in any type of policy-making. The first step in public policy-making is recognizing the issue and formulating it to put it on the policy-making agenda, which is considered a separate process in public policy-making. The purpose of conducting "Issue System Studies" as a strategic study is to determine the general lines of existing insight and experience about the main and key topics in a specific area. To identify, prioritize, and select priority issues of the Arabic language, comprehensive, holistic, and strategic research is needed. The present research has examined the "system of Arabic language issues with a future-oriented approach". This research is considered among applied research, as it seeks to create a basis for policy-making to solve Arabic language issues by analyzing the system of Arabic language issues. The method of information collection for enumerating Arabic language issues was based on a descriptive exploratory approach using a combination of quantitative and qualitative methods, and the method of information analysis is based on thematic analysis (as a research strategy). Data collection was carried out through documentary studies, interviews, questionnaires, and holding expert panels. The results show that the super-challenge of the Arabic language in Iran is the "vacuum of a dominant discourse in the field of Arabic language in Iran". This discourse vacuum indicates the "abandonment of the Arabic language in Iran"; three key challenges as the highest priority issues include the introduction of artificial intelligence to Arabic language teaching, the lack of connection between Arabic language education and job market-required skills, and the duality of Arabic language teaching with the aim of understanding religious texts or general purposes. The future-oriented approach to the issues facing the Arabic language and attention to new changes in the technology sphere and its impact on the emergence of new and emerging challenges, including the introduction of artificial intelligence to Arabic language teaching, are among the innovations of this article and distinguish it from previous research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arabic language
  • issue system
  • approach
  • future-oriented
  • challenges
آذرشب، محمد علی و همایونی، سعد الله (۱۳۹۴) واکاوی فرهنگ و نقش آن درسیاست‌گذاری‌های/ برنامه‌ریزی‌های آموزش زبان (مطالعۀ موردی آموزش زبان عربی در ایران) علم زبان، دوره۳، شماره۵.
بوزیفی، وهبة.(2010م). واقع اللغة العربیة على شبکة الانترنت، دراسة وصفیة تحلیلیة لمواقع الکترونیة عربیة. رسالة ماجستیر. کلیة العلوم السیاسیة والإعلام. جامعة الجزائر.
بیات، موسی؛ همایون، سعدالله (1399) «چالش‌ها و راهکارهای آموزش زبان عربی در مدارس»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
 
ترکاشوند، مهدی (1400) بررسی سیاست‌های آموزش زبان عربی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه‌ی علمی پژوهشی سیاست‌گذاری عمومی، دوره7، شماره2، تابستان 1400 ، صص 79 تا 94.
تقوایی، حبیب (1385) جهانی شدن هویت و زبان عربی (ضرورت فراگیری زبان عربی برای ایرانیان در عصر جهانی شدن، به‌منظور پاسداری از هویت ملی و دینی)، رشد آموزش معارف اسلامی بهار 1385 شماره 60، صص64-58.
حمدی، محمد الفاتح. (2012م). واقع استخدام اللغة العربیة فی ظل استخدام وسائط الاتصال والإعلام الحدیثة فی نظر الشباب الجامعی الجزائر. المؤتمر الدولی للغة العربیة ومواکبة العصر، المدینة المنورة.
رسولی، حجت، (1384ش). ریشه‌یابی مشکلات آموزش زبان عربی در دانشگاه‌های ایران (مبانی تعریف گرایش‌ها)، پژوهش‌نامه علوم انسانی، شماره (48-47)، پاییز و زمستان 1384.
رضاپور، روح اله، فرجاه، مرجان (۱۴۰۰) بررسی روند هویت کاربر زبان از منظر نئوتنی زبانی. پژوهش‌های زبانشناختی در زبانهای خارجی، (۴) ۶۲۶- ۶۳۸.
ریاض، محمود قاسم، و الفرانی، عبدالحمید (2007م). التحدیات التی تواجه اللغه العربیه و دور القران الکریم فی التصدی لها، بحث مقدم الی موتمر«الاسلام و التحدیات المعاصره». الجامعه الاسلامیه.
زایری وند (2012) تحدیات اللغة العربیة فی عصر العولمة، مجلۀ دراسات النقد والترجمة فی اللغه العربیة وآدابها، شماره4، سال اول، پاییز 2012.
صیادی نژاد، روح‌الله و دادایی دیگه‌سرا، نادر (1392) چالش‌های زبان عربی در عصر جهانی شدن، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره 9، شماره30، خرداد1392، 131-154.
طیب فا، مات؛الحداد، عبدالوهاب ابن عبدالعزیز (2019م). العربیة الفصحى وُأبرزالتحدُیات اُلمعاصرةُ اُلتی تُواجهُها، مجله الضاد. (1)3
عبدالتواب، رمضان (1420ق). فصول فی فقه العربیه، انتشارات مکتبه الخانجی، مصر: القاهره.
کرامش، کلر (۱۳۹۰) زبان و فرهنگ. ترجمۀ فریبا غضنفری، راحله قاسمی و پدرام لعل بخش، تهران: انتشارات امیرکبیر.
کنعان، احمد علی (2012م). اللغة العربیة والتحدیات المعاصرة وسبل معالجتها. بحث مقدم للموتمر الدولی للغه العربیه. بیروت.
محمد ابراهیم، احمد ومختار محمود، عبدالرزاق وعلام عثمان علام، صابر (2017) الأغراض الثقافیه المناسبة للناطقین بغیر اللغة العربیة فی ضوء تحدیات القرن الحادی والعشرین، مجلة کلیه التربیة (أسیوط)، رقم 33، مجلد۷، صص 176-142.
نعمتی, مجید و رجائی، آزاده. (۱۴۰۳) مطالعة نقش معلمان در اسناد سیاستگذاری ایران و مقایسة آن با عقاید واقعی معلمان: تطابق‌ها و تضادها. پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبانهای خارجی. ۱۴ (۱)، ۱- ۱۴.
DOI: http//doi.org/ 10.22059/jflr.2022.347097.980.
یونسکو (۱۳۷۹) آموزش‌وپرورش برای قرن ۲۱، ملبورن، گروه مترجمان، تک نگاشت ۲۷.