مؤلفه های معناشناختی مفهوم «نوستالژی» در فرهنگ کلامی ایرانیان و روسها

نوع مقاله : علمی پژوهشی(عادی)

نویسنده

گروه آموزش زبان روسی دانشگاه علامه طباطبائی تهران، ایران.

چکیده

نوستالژی پدیده‌ای نو در زبان‌شناسی به حساب می‌آید و از همین روی بسیاری موارد معناشناختی و ساختار زبانی آن هنوز برای زبان‌شناسان ناشناخته و مبهم است. آنچه روشن است «نوستالژی» بر پایۀ بار معنایی عاطفی و احساسی انسان نسبت به گذشته شکل می‌گیرد و به سبب همین بار معناییِ احساسی آن را می‌توان در ادب فارسی در قالب عرفان و صوفی‌گری جستجو کرد. جایگاه نوستالژی در روح و جان، دل و قلب انسان است. برابرهای نوستالژی در هر دو زبان فارسی (حسرت و دلتنگی) و روسی (тоска) نمی‌توانند بطور یکسان مفهوم نوستالژی را منتقل کنند. بنابراین از ابزار تکمیلی بیشتری از طریق وابسته‌های زبانی و متن برای رساندن این مفهوم استفاده می‌شود. به نظر می رسد برابرهای زبانی در زبان فارسی از تنوع واژگانی گسترده‌ای برخوردار است. در فرهنگ کلامی روسی، واژۀ тоска از دربرگیری گسترده‌تر معنایی نوستالژی نسبت به «حسرت» در فرهنگ کلامی ایرانیان برخوردار است. مفهوم «دلتنگی برای میهن» در زبان فارسی به کمک ترکیب‌های «غم غربت» و یا «غم دوری از وطن» بیان می‌شود. در زبان روسی از گسترنده‌های فرعی чужая страна (کشور غریب / غربت) و یا чужбина (غربت) برای رساندن این مفهوم استفاده می‌شود. در پژوهش حاضر از روش تحقیق کتابخانه‌ای و زبان‌شناسی توصیفی مقایسه‌ای بهره گرفته شده است. نتیجه و نوآوری پژوهش حاضر از یک سو به مشخص کردن مؤلفه‌های معنایی دربرگیرندۀ نوستالژی مربوط می‌شود و از سوی دیگر، طبقه‌بندی فرمول‌های زبانی نوستالژی را در دو زبان مورد مقایسه مد نظر دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Semantic components of the concept of "nostalgia" in the verbal culture of Iranians and Russians

نویسنده [English]

  • Asghar Ghodrati
Department of Russian language teaching Allameh Tabataba’i university Tehran. Iran
چکیده [English]

Nostalgia is considered a new phenomenon in linguistics and for this reason, many of its semantics are still unknown and unclear to linguists. Nostalgia is formed based on the emotional meaning load of a person towards the past, and because of this emotional meaning load, it can be searched in Persian literature in the form of mysticism and Sufism. The place of nostalgia is in the heart and soul of human. The equivalents of nostalgia in both Persian (hasrat/deltangi) and Russian (тоска) cannot fully convey the meaning of nostalgia. Therefore, more supplementary tools are used through linguistic and text dependents to convey this concept. It seems that linguistic equivalents in Persian have a wide lexical diversity. In the Russian verbal culture, the word тоска has a broader meaning of nostalgia than "longing" in the Iranian verbal culture. The concept of "longing for the homeland" in Persian language is expressed with the help of the combinations "homelessness" or "the sadness of being away from the homeland". In this particular case in the Russian language sub-expansions чужая страна (foreign country) or устраница (foreignness) are used to convey this concept. Nostalgia can be equated with "sadness" and "regret".In the current research, library research and comparative descriptive linguistics methods have been used. The result and innovation of the present research, on the one hand, is related to identifying the semantic components of nostalgia, and on the other hand, it considers the classification of linguistic formulas of nostalgia in the two languages ​​being compared.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nostalgia
  • semantics and linguistic structures
  • utopia
  • Persian language
  • Russian language

مراجع

Pickering M., Keightley E. (2006) The modalities of nostalgia // Current Sociology. Vol. 54(6). P. 919–941. https://doi.org/10.1177/0011392106068458
Абрамов Р.Н. (2012) Время и пространство ностальгии. Социологический журнал. № 4. С.: 5-22. https://cyberleninka.ru/article/n/vremya-i-prostranstvo-nostalgii
Амиров В.М., Колчин Д.С. (2023) Функционирование идеологемы «постсоветское пространство» в российских политических медиатекстах. Теория журналистики и вопросы методов медиаисследований. № 2 (48). С. 18–24
Вежбицкая А. (1996) Русский язык . Язык. Культура. Познание.-М.Н русские словари, 1996.
Воробьева А.В. Раскатова Е.М. (2009) «Советское» в постсоветском культурном пространстве: структурно-типологический аспект //   Вестник гуманитарного факультета ИГХТУ. Вып. 4. С.: 22-28.
Желтикова И.В. (2013) Утопия как образ будущего. Научные ведомости. Серия философия. Социология. Право, № 9 (152), выпуск 24. С.: 302-311. https://cyberleninka.ru/article/n/utopiya-kak-obraz-buduschego
Зыховская Н.Л.  (2015) Ностальгия по прошлому через призму ольфакторной образности (на материале русской прозы XIX в.). Вестник Челябинского государственного университета. № 27 (382). Филологические науки. Вып. 98. С.85-90.  
Маслий Е.В. (2016) Динамика слова ностальгия как пример инверсионного механизма смыслообразования. Вiсник ХАРКІВСЬКОГО НАЦІОНАЛЬНОГО УНІВЕРСИТЕТУ імені В. Н. КАРАЗІНА Серія «ФІЛОЛОГІЯ» ВИПУСК 74. С.: 192-196.
Ожегов С.И. (1988) Словарь русского языка: ОК. 57000 слов. Под ред. Чл.корр. АН СССР Н.Ю. Шведовой.- 20-е изд., стереотип. М.: Рус.яз.- 750 с.
Словарь русского языка: В 4-х т. (1983) / АН СССР, ин-т рус.яз.; Под ред. А.П. Евгеньевой.- 2-е изд., испр. и доп.-М.: Русский язык, 1981-1984. Т. 2. К-О. 736 с.
Словарь русского языка: В 4-х т. (1984) / АН СССР, ин-т рус.яз.; Под ред. А.П. Евгеньевой.- 2-е изд., испр. и доп.-М.: Русский язык, 1981-1984. Т.4. С-Я. 794 с.
Словарь-тезаурус синонимов русской речи (2007) / под общ. Ред. Л.Г.Бабенко.-М.: АСТ-Пресс Книга.-994 с.
Смирнова Ю.Д. (2011), Утопия, утопизм, утопическон сознание – основные смысли. Ученые записы Казанского университнета. Том 153. Кн. 1. С.: 141-148. 
Табакова З.П. (2017) Концепт ностальгия в русской ментальности. Международный журнал. Естественно-гуманитарные исследования №18(4). С.: 49-55
https://cyberleninka.ru/article/n/kontsept-nostalgiya-v-russkoy-mentalnosti
Чеснокова Л.В. (2016) Философские смысли ностальгии как тоски по родному дому. Альманах современной науки и образования Тамбов: Грамота. № 1 (103). C. 126-129
Щербинин А.И., Щербинина Н.Г. (2010) Политический конструкт «Победа» в контексте феномена ностальгии по советскому // Вестник Томского государственного университета. Филология. Социология. Политология. № 3 (11). С. 7-23.
احسانی اصطهباناتی، محمدامین. عبداللهی، منیژه (1397). تصویرسازی با عاطفه اندوه و حسرت در اشعار سیاوش کسرایی. دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات زبانی و بلاغی. سال 9. شماره 17. صص 34-7. https://rhetorical.semnan.ac.ir/article_3313.html
 
جلالی پندری، یدالله. کهدویی، محمد کاظم. میرحسینی، مژگان (1389). بررسی عنصر «حسرت» در اندوهیادهای شاعران معاصر. پژوهشنامه ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان. سال هشتم. شماره چهاردهم. صص 26-5. https://jllr.usb.ac.ir/article_942.html
دادور کاشانی، مستوره. موسوی جروکانی، سید حامد (1401). بررسی طرح‌واره‌های تصویری حسد و حسرت در بوستان سعدی. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. سال چهاردهم. شماره پنجاه و پنجم. صص 180-161.  https://doi.org/10.30495/pars.2022.699842
سیدحسینی، رضا (1366). مکتب­های ادبی. جلد اول.تهران: نگاه.
شاملو، سعید (1375). آسیب­شناسی روانی. چاپ ششم. تهران: رشد. 
شریفیان، مهدی. تیموری، شریف (1385). بررسی فرآیند نوستالژی در شعر معاصر فارسی. کاوش­نامه.سال هفتم. شمارۀ 12. صص 33-62.  https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_2337.html#:~:text=10.29252/KAVOSH.2006.2337
صابونچی، مهتاب (1394). اهمیت شناخت فرهنگ در ترجمه با استناد بر چند نمونه. پژوهش­های زبانشناختی در زبان­های خارجی. دورۀ 5، شمارۀ 2.  صص351-333.  https://doi.org/10.22059/jflr.2015.62555
صادقی سهل آباد، زینب. (1400). بازنمایی فرهنگ در فرآیند آموزش زبان خارجی از دیدگاه زبانشناسان روس. پژوهش­های زبانشناختی در زبان­های خارجی، (11)، 2 https://doi.org/10.22059/jflr.2021.324236.845
صادقی، معصومه (1400). بررسی پدیده نوستالژی (غم غربت) در شعر نادر نادرپور. دوفصلنامه پژواک جامعه. سال دوم. شماره دوم. صص 154-137.
عالی عباس آباد، یوسف (1387). غم غربت در شعر معاصر. نشریه علمی پژوهشی گوهر گویا. سال دوم. شماره 6. صص 180-155. https://jpll.ui.ac.ir/article_16375.html
عبداللهی نجات، سمیه. زمان احمدی، محمد ضا. مدرس زاده، عبدالرضا (1400). غربت اندیشی عارفانه خاجو کرمانی و سلمان ساوجی. فصلنامه علمی عرفان اسلامی. سال هجدهم. شماره 69، صص 254-233.
غنی­پور ملکشاه، احمد. ابراهیمیان، نادر. ابراهیمیان، امیر حسین (1394). بررسی تطبیقی مفهوم نوستالژی در اشعار سهراب سپری و قیصر امین پور. مجموعه مقاله­های دهمین همایش بین المللی ترویج زبان و ادب فارسی. دانشگاه محقق اردبیلی. 6-4 شهریور 1394. صص 558-539. https://sid.ir/paper/851348/fa
محمدی منفرد، بهروز. چیستی اتوپیا. مشرق موعود. سال دوم، شماره پنجم. بهار 1387. https://mashreqmag.sinaweb.net/article_126483.html
محمدی، سمیه. عبدی، صلاح الدین (1402). مفهوم­سازی غم با حوزۀ شناختی ظرف در زبان­های فارسی و عربی. دوفصلنامۀ علمی «علم زبان». دورۀ 10، شمارۀ 17 . صص 310-281.  https://doi.org/10.22054/ls.2022.68584.1550
هرمزی، مرضیه (1401). عناصر نوستالژیک شخصی (حسرت و اندوه فردی) در اشعار نو گلچین گیلانی. فصلنامه پژوهشنامه مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی. سال چهارم. شماره 46. صص 64-49.
هرمزی، مرضیه. رحمتی، طیبه (1401). عناصر نوستالژیک شخصی (حسرت و اندوه فردی) در اشعار نو اخوان ثالث. فصلنامه پژوهشنامه مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی. سال چهارم. شماره 43. صص 260-249.
یوسفی، عظیم. حکیم آذر، محمد. نیکخواه، مظاهر (1398). بیان نوستالژیک حسین پناهی. پژوهش­های نقد ادبی و سبک شناسی. شماره 3 (پی در پی 37). صص 202-183. https://sanad.iau.ir/journal/lit/Article/667579?jid=667579
پژوهشهای زبانشناختی در زبانهای خارجی
دوره 14، شماره 2
تیر 1403
صفحه 219-233

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار