بررسی مقابله‌ای راهکارهای ترجمه عبارت‌های طنزآمیز در زیرنویس عربی فیلم فارسی مارمولک بر پایه الگوی کیارو

نوع مقاله : علمی پژوهشی(عادی)

نویسندگان

1 گروه مترجمی زبان عربی دانشگاه دامغان، دامغان، ایران.

2 گروه مترجمی زبان عربی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ملی دامغان، دامغان، ایران.

چکیده

ترجمه طنز به شکل دوبله و زیرنویس، پیوسته چالشی جدی برای مترجمان این حوزه است. از نظر کیارو بیشتر لطیفه‌ها فرهنگ‌‌محور هستند و ممکن است یک لطیفه خاص، برای یک شخص ناآشنا با فرهنگ، هیچ حس خنده‌داری نداشته‌باشد. مترجم گاهی ناگزیر می‌شود برای پیشگیری از انتقادهای اجتماعی، دست به حذف و یا تغییر در بخشهایی بزند. با مقایسه شیوه‌های به‌کار‌رفته در ترجمۀ عبارت‌های طنزآمیز، نتایج نشان از آن دارد که مترجمان در رویارویی با این چالش‌ها، شیوه‌ها و عملکردهای متفاوتی را به نمایش می‌گذارند.

این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مقابله‌ای راهکارهای انتقال پیام‌های طنزآمیز در فیلم فارسی «مارمولک» بر پایه مدل کیارو می‌پردازد تا عملکرد مترجم را در رویارویی با موارد اشکال‌برانگیز در ترجمه زیرنویس ارزیابی کند. به این منظور، همه دیالوگ‌های طنز، شناسایی و متن مبدأ و مقصد خط‌ به‌خط با هم تطبیق داده‌شد، آنگاه در جدول‌های جداگانه تقسیم‌بندی‌گردید.

به‌گونه کلی و بر پایه تجزیه‌و‌تحلیل دیالوگ‌های فیلم، یافته‌ها نشان‌می‌دهد که شگرد «حذف» به میزان (31% ) و «جایگزینی» با (29%) به ترتیب، پرکاربردترین و شگرد «ترجمۀ تحت‌اللفظی» با اختصاص (17%) کم‌کاربردترین راهکار مترجم در زیرنویس این فیلم است. گفتنی است در جایی که مترجم راهکار حذف را به‌کار‌برده، محصول پایانی را از هرگونه حس طنز خالی نموده‌است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Confrontational Study of Translation Strategies for Humorous Phrases in the Arabic Subtitle of the Persian Movie The Lizard ."Marmoolak", Based on the Chiaro Model

نویسندگان [English]

  • Meisam Akbari 1
  • Fereshteh Afzali 2
1 Department of Arabic translation at Damghan University of Iran, Damghan, Iran
2 Department of Arabic Translation, Faculty of Humanities, Damghan National University, Damghan, Iran
چکیده [English]

Translation of humor in the form of dubbing and subtitles, it is a serious challenge for translators in this field. According to Chiaro, most jokes have a cultural approach and a particular joke may not make any laughs to a person unfamiliar with the culture.

the translator sometimes has to avoid social criticism, remove or modify parts of the comic. by comparing the methods used to translate humorous phrases, the results show that translators face these challenges, they display different methods and functions. this research is a descriptive-analytical method examining the methods of translating humorous phrases in the persian movie "Marmoolak" (The Lizard) according to Chiaro's theory to evaluate what the translator has done in the face of the problems of humorous translation. to this end, identify all humorous dialogues and the source and destination text were completely matched, it was then divided into separate tables. the results show that the method of "deletion" with (31%) and "replacement" with (29%) are the most widely used translation methods. and the method of "literal translation" with (17%) is the least used translator method in the subtitle of this film. it should be noted that where the translator uses the delete method, it takes the script text out of humor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Audiovisual translation
  • humorous subtitles
  • Chiaro
  • lizard."
  • Marmoolak"
  • substitution
  • replacement
-الأزهری، محمد بن أحمد. (1964). تهذیب اللغة. تحقیق: عبدالسلام هارون. راجعه: محمد علی النجار. القاهرة: المؤسسة المصریة العامة للتألیف و الأنباء و النشر.
- ایشانی، طاهره. (1395). نظریة انسجام و پیوستگی و کاربست آن در تحلیل متون. چ1. تهران: دانشگاه خوارزمی.
جبارزاده، فاطمه (1386ش). «هنجارهای زیرنویس: بررسی مقایسه‌ای فیلم‌های ایرانی و آمریکایی». تهران: مطالعات ترجمه. دورة 9. شمارة 15. صص 9-30.
-پروان، حسن؛ باقر نصرآبادی، ناهید. (1388). «تأملی در ترجمه فیلم با تکیه بر چگونگی انتقال فیلم از زبان آلمانی به فارسی». دانشگاه تهران: پژوهش‌های زبانشناختی در زبان‌های خارجی. دورة 21. شمارة 52. صص 35-48.
جبارزاده، فاطمه؛ شهبا، محمد (1389ش). «چالش­های ترجمة فیلم». تهران: کتاب ماه ادبیات. دورة 13. شمارة 150. صص 94-87.
جلالی، جلال الدین (1388ش). «ضرورت شناخت و کاربرد انسجام و پیوستگی در ترجمة انگلیسی قرآن کریم». تهران: ترجمان وحی. دورة 12. شمارة 25. صص 51-15.
حاجی‌زاده، مریم و دیگران (1398). «ارزیابی شیوه­های ترجمۀ عبارت­های طنزآمیز سریال مدیر عام و دوبلۀ فارسی آن بر اساس راهبردهای گاتلیب». دانشگاه علامه طباطبایی: پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی. دورة 9. شمارة28 صص 277-259.
حجازی، نصرت؛ حمیدی، سحر (1398). «چگونگی انتقال طنز در دوبلۀ فارسی پویانمایی شگفت انگیزان 2». دانشگاه فردوسی مشهد: مطالعات زبان و ترجمه. دورة52. شمارة1. صص 189-159.
-حرّی، ابوالفضل. (1391). «نگاهی به کتاب شیوه‌های داستان­پردازی در هزار و یک شب نوشته دیوید پینالت». تهران: کتاب ماه ادبیات. دورة23. شمارة62. صص 86-80.
-حسینی معصوم، سید محمد؛ مرادی، معصومه.(1390). «بررسی شیوه­های ترجمه عبارت­های طنزآمیز در زیرنویس انگلیسی مجموعه­های طنز تلویزیونی». مطالعات زبان و ترجمه. شماره 4. صص97-116.
-حقانی، نادر. (1386). زبان‌شناسی، ادبیات و فرهنگ: نظرها و نظریه‌های ترجمه. چ1. تهران: امیر کبیر.
-خدابنده، فرزانه. (1398). «ترجمه طنز در دوبله فارسی سریال انیمیشن بچه رئیس: بررسی شیوه‌های ترجمه در دو محیط مقصد متفاوت». مطالعات زبان و ترجمه. شماره سوم. دوره پنجاه و دوم. صص121-154.
-خزاعی‌فر، علی. (1384). ترجمه متون ادبی. چ 1. تهران: امیر کبیر.
- دمیری، سیروس و احمدی، علیرضا.(1389).«راهبردهای استفاده شده در ترجمۀ طنز: بررسی ترجمۀ فارسی». تهران: مطالعات ترجمه. دورة8. شمارة31. صص 55-71.
-ساجدی، سیما. (1392). «بررسی ترجمه طنز در کارتون‌های انگلیسی با زیرنویس فارسی». دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، استاد راهنما: علی اصغر افتخاری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
-شکوهمند، فرزانه و خوش‌سلیقه، مسعود. (1399). «زیرنویس ناشنوایان و کم‌شنوایان در ایران: راهکارهای متنی زیرنویس درون‌زبانی فارسی». جستارهای زبانی. د 11. شماره 1. پیاپی (55). صص53-80.
-صابونچی، مهتاب. (1394). «اهمیت شناخت فرهنگ در ترجمه با استناد بر چند نمونه». پژوهش‌های زبانشناختی در زبان‌های خارجی. دوره 5. شماره2. صص 333-351.
-عامری، سعید. (1397). «ترجمه گفت‌وگوهای طنز در فیلم». فصلنامه مترجم. 27 (66). 141-146.
-عرب یوسف‌آبادی، عبدالباسط؛ افضلی، فرشته (1399) در مقاله «بررسی تطبیقی طنز کلامی در دوبلة عربی و فارسی انیمیشن زوتوپیا بر اساس مدل مگدالنا پانِک»، پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، دوره 10، شماره 22، صص .232-205.
-غضنفری، محمد. (1390). «در ترجمه­پذیری یا ترجمه‌ناپذیری گفتمان طنز». تهران: مطالعات ترجمه. دورة 9. شمارة 34. صص 55-68.
-کمالی، جواد. (1372). «حذف و اضافه در ترجمه». تهران: مترجم. دورة 3. شمارة11. صص31-16.
-نیومارک، بیتر. (2006). الجامع فی الترجمة. ترجمة: حسن غزالة. بیروت: دار مکتبة الهلال.
-وثوقی، حسین؛ صبا، لادن. (1384). «مشکلات ترجمة طنز در زیرنویس فیلم‌ها»، مطالعات ترجمه، دوره 3، شماره 10 . صص9-28.
-وثوقی، حسین؛ فرهی، شیرین. (1384). «عوامل تاثیرگذار بر ترجمه چند رسانه­ای». تهران: مطالعات ترجمه. دورة3. شمارة 12. صص 64-65.
-Attardo,  S. (2002).  “Translation  and  humour:  An  approach  based  on  the  General  Theory  of  Verbal  Humour” (GTVH). The  translator, 8(2), Pp 173-194.
-Benet,  William Rose (1987).  The reader’s encyclopedia; (3 .ed.) London: A & Black.
.Chiaro D.et al. (2010). Translation, Humor and Literature. London
 (2009). Issues  in  audiovisual   translation.
-Delabastita, Dirk (1989). Translation and mass-communication: Film and TV translation as evidence of cultural dynamics. 1990 Translation and the mass media. In Bassnett, Susan, and Andre' Lefevere (eds.), Translation, History and Culture. London:
- Garcia  Barros, J.  (2015).  The  translation  of  humour  in  English  comedy  series, (Unpublished  master’s),  Facultat  de  Traduccio   i   dlnterpretacio   Universitat  Autonoma  de  Barcelona,  Iran
-Garces,  Carmen  Vlero.   (1994).  “A  methodological  for  the  assessment of ranslated literary works:  A  case  study”. The  Scarlet  Letter  by  n.  Hawthorne into Spanish Babel. Vol 40. NO 2. Pp.: 77-102.
-Ladmiral,  J.R.  (1994). Traduires.  Theorems  pour  latraduction. Glimard.
-Lomheim, S. (1999). “The  writing  on  the  screen. Subtitling: A  case study  from  Newergian  Broadcasting (NRK), Oslo. In: G.,Anderman  &  N., Rogers (Eds.), Word, text, translation: Liber  Amicorum  for Peter  Newmark (pp. 190-207(
-Munday, J. (2012). Introducing  translation studies: theories and applications. Translated by Ali Bahrami & Zeinab Tajik. Tehran: Rahnama [ in Persian ].
-Newmark,  P.  (1988)  A  textbook  of  translation.  Hamel  Hempstead:  Prentice  Hall  International.
-Nufus,  D. Z. (2014).  “The  acceptability  humor  translation  of  English  to  Indonesian  in  The  Movie  Penguins  of  Madagascar:  Discover  their  untold  story  thanksgiving”.  Buletin  Al-Turas,  20(1),  99-116.
-spanakaki, k. (2007). “Translation humor for subtitling”. Translation journal, Volume 11, Number  2. Pp 49-61.
-Vinay, j-p. & Darbelnet,  J. (1958). Stylistique  compare  du  francais   et  de  L’anglais. Paris, France:  Didier