وام واژه های روسی در زبان فارسی و زبان های کرانۀ جنوبی دریای مازندران: با تکیه بر نام ماهیان دریای مازندران

نوع مقاله : علمی پژوهشی(عادی)

نویسندگان

1 مدرس زبان روسی/ دانشگاه مازندران

2 استاد زبان روسی / دانشگاه تهران

چکیده

از دیرباز میان نواحی شمالی ایران و روسیه، به علت همجواری، روابط مختلف تجاری، نظامی، سیاسی و فرهنگی حاکم بوده و این روابط دو جانبه در نهایت به تاثیر و کنش متقابل زبان های ساکنین این مناطق نیز منجر شده است. از این رو شاهد وامواژه های روسی بسیاری در زبان های کرانۀ جنوبی دریای مازندران و زبان فارسی هستیم. در این مقاله با تکیه بر فرهنگ های واژگان و تحقیقات میدانی در استان های گیلان و مازندران، فهرستی از وامواژه های روسی در حوزۀ شیلات و نام ماهیان دریای مازندران تهیه و به بررسی تغییرات آوایی، دستوری، معنایی و ریشه شناسی آن ها در زبان مقصد می پردازیم. حضور این دست از وامواژه های روسی در زبان فارسی، بیشتر در کتب و متون تخصصی و حرفه ای به چشم می آید. در پایان با جمع بندی این تجزیه و تحلیل ها، سعی شده است ویژگی های کلی روند وامگیری مورد بحث تدقیق و معرفی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Russian Loanwords in Persian Language and Southern coast of the Caspian Sea Languages: Relying on The Caspian Sea fishes name

نویسندگان [English]

  • Seyedde Mohanna Seyed Aghaie Rezaie 1
  • Amir Hoseyni 2
1 Teacher of Russian language/ University of Mazandaran
2 Professor of Russian language/ University of Tehran
چکیده [English]

Long time ago, because of the proximity, various commercial, military, political and cultural relations was predominated and this ultimately affect bilateral relations and interaction between residents of these areas have resulted languages in an area between the northern regions of Russia and Iran.
Therefore we can see many Russian loan words in southern coast of the Caspian Sea languages. In this article relying on the culture of words and field research in Gilan and Mazandaran provinces,a list of loan words in the field of fisheries and the Russian Caspian Sea fish is prepared and a survey to Changes in phonetic, grammatical, semantic and etymology of the target language is done. We can mostly seethe presence of this type of loan words in Persian, Russian, specialized and professional literature. At the end by recapitulation of this analysis we tried to introduce and precise the general trend of the loan words features.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Russian language
  • borrowing
  • Grete operation
  • The language of the southern coast of the Caspian Sea
  • fish
references
Гиунашвили Дж.Ш. (1976). О происхождении персидского слова «стакан» // Иранское языкознание, М.: Академии наук СССР.
Даль В.И. (1880-1882). Толковый словарь живого великорусского языка, В 4 т. II издание [сайт] URL: http://vidahl.agava.ru.
Князев С.В. & Пожарицкая С.К. (2011). Современный русский литературный язык, М.: Академический Проект; Гаудеамус. 
Лекант Л.Л. (2009). Современный русский литературный язык, М.: Высшая школа.
Ожегов С.И. & Шведова Н.Ю. (1999). Толковый словарь русского языка, –М.: Азбуковник. 
Расторгуева В.С. (1999).  Мазандеранский язык // Языки мира: Иранские языки, II. Северо-западные иранские языки, – М.: Индрик. 
Словарь русских народных говоров, (2003). СПб.
Фасмер М. (1986-1987). Этимологический словарь русского языка/ Перевод с немецкого и дополнения О. Н. Трубачёва, В 4-х томах (2-е изд.), М.: Прогресс.
Шадрина Е. (2007). Большая каспийская икра // Индекс безопасности. № 1, С. 95.
ارانسکی، ای.م. (1379). مقدمة فقه اللغة ایرانی، کریم کشاورز، پیام، تهران.
افچینکوا، ای. ک. (1381). فرهنگ فارسی به روسی: حاوی 36000 کلمه، چاپ 4، جاویدان خرد، مشهد.
انوری، حسن (1382) فرهنگ بزرگ سخن، 8 ج.، چاپ دوم، سخن، تهران.
بریمانی، احمد (1355). دریای مازندران، دانشگاه تهران، تهران. 
جمالزاده، محمدعلی (1384). تاریخ روابط روس و ایران، سخن، تهران.
حق‌شناس، محمدعلی (1386). آواشناسی، چاپ یازدهم، موسسه انتشارات آگاه، تهران.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه دهخدا، 14 ج.، دانشگاه تهران، تهران.
روبینچیک، ی. آ. (1380). فرهنگ فارسی به روسی، جاودان خرد، مشهد.
زون، ی.س. (1384). خزر در سه قرن: سلسله رویدادها در قرن 18، 19 و 20، علی شمسی، مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر، تهران.
ستوده، منوچهر (1332). فرهنگ گیلکی، نشریة انجمن ایرانشناسی، تهران.
شیرزادی آهودشتی، علی (1381). نام واژگان ماهیان و آبزیان دریای خزر، در فرهنگ واژگان تبری،  ج.5، احیاء کتاب، تهران. 
صادقی، علی اشرف (1384). کلمات روسی در زبان فارسی، مجلة زبانشناسی، س.20 ، ش. 2، صص. 46-3.
عسکری، لیلا (1385). واژه‌های دخیل فارسی در روسی، در نامة فرهنگستان، سال هشتم، شمارة اول، بهار.
کازانچف، ا. ن. (1371). ماهیان دریای خزر و حوزة آبریز آن، ابولقام شریعتی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
کردوانی، پرویز (1374). اکوسیستم‌های آبی ایران: دریای مازندران، قومس، تهران.
کیا، صادق (1374). واژه‌نامة طبری، دانشگاه تهران، تهران.
گلکار، آبتین، احمدی، میریلا، سیدآقایی رضایی، سیده مهنا (1390). بررسی وام‌واژه‌های روسی در گویش مازندرانی، مجلة پژوهش‌های زبان‌شناختی، دانشکدة زبان‌ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران، ش. 2، صص 67-79.
محمدی، محمدرضا، عبدالتاجدینی، ناهید (1389). وام‌واژه‌های اجتماعی روسی در زبان فارسی، ریشه‌شناسی، معناشناسی، راه‌های وام‌گیری، در همایش ملی نقش زبان و فرهنگ در چشم‌انداز توسعة روابط ایران و روسیه، گیلان، دانشگاه گیلان.
محمدی، محمدرضا، عبدالتاجدینی، ناهید (1392). وام‌واژه‌های روسی در زبان فارسی و فرهنگ بزرگ سخن، در جستارهای زبانی، دورة 4م، شمارة 3، صص. 155- 177. 
مداینی، علی (1391). واژه‌شناسی زبان روسی، سمت، تهران.
مرعشی، احمد (1363). واژه‌نامه گویش گیلکی به انضمام اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های گیلکی، طاعتی، رشت.
معین، محمد (1362). فرهنگ فارسی، 6 ج.، امیر کبیر، تهران.
نادری، مهدی (1383). اطلس ماهی‌های حوزة جنوبی دریای خزر: آب‌های ایران، موسسه تحقیقات شیلات شمال ایران، تهران. 
نجف‌زاده بارفروش، محمدباقر (1368). واژه‌نامة مازندرانی، بنیاد نیشابور، تهران.
نصری اشرفی، جهانگیر (1381). فرهنگ واژگان تبری، احیاء کتاب، تهران.
نوزاد، فریدون (1381). گیله گپ، دانشگاه گیلان، رشت.
نیکوبخت، ناصر، ایروانی، محمدرضا (1391). بررسی علل و عوامل تاریخی-سیاسی ورود واژگان بیگانة نظامی به زبان فارسی در دورة قاجاریه تا سال 1300 ه.ش.، مجلة تاریخ ادبیات، صص. 165-186.
همایون، ناصر (1380). سرگذشت دریای مازندران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران