در این مقاله به بررسی وتبیین دیدگاه هالیدی در قالب زبان‌شناسی نقش‌گرای سازگانی پرداخته شده و مفاهیمی نظیر فرانقش‌های سه‌گانة اندیشگانی، بینافردی و متنی تبیین وفرایندهای مادی،کلامی،رفتـاری،ذهنـی ورابطه‌ای تـوضیـح داده شـده اسـت.سپس به نقش هم‌انبازان فرایند،کنشگران،کنش‌پذیران و حامل و محمول پرداخته شده و در پایان، عناصر پیرامونی فرایند و طرح واژگانی متن نیز از نگاه هالیدی توضیح داده شده است. بر مبنای این دیدگاه، تحلیلی از نی‌نامه سرودة مولوی ارائه شده است. در نی‌نامه از21 فرایند رابطه‌ای، 13فرایند مادی،7 فرایند کلامی، 4 فرایند ذهنی و3 فرایند رفتاری استفاده شده است. همچنین مولوی بیشتر از افعال ربطی سود جسته است. هم‌انبازان فرایند در نی‌نامه بیشتر شامل نی، شاعر، هر کس و یار است. در میان هم‌انبازان، کنشگرهای نی، شاعر و هر کس بسامد بیشتری دارد. عناصر پیرامونی این شعر شامل عناصر مکانی، زمانی و چگونگی است. میزان بهره‌گیری مولوی از دستة مثبت طرح واژگانی در نی‌نامه بیشتر از دستة منفی است.
ابتدای صفحه