بررسی تحلیلی - آماری واژه‌های تخصصی مسافر فرانسه در فارسی

نوع مقاله : علمی پژوهشی(عادی)

نویسندگان

1 استادیار گروه مترجمی زبان فرانسه، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری آموزش زبان فرانسه دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

می‌دانیم که زبان‌ها در ذات خود تحول و تحرک دارند. به همین سبب، تحرک و تحول واژه‌ها به اقتضای نیاز اجتماعی، فرهنگی، تاریخی و غیره نیز امری بدیهی است. تماس زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف در طول تاریخ منجر به سفر این کلمات از زبانی به زبان دیگر می‌شود که همین امر گاه باعث تحولات زبانی و آوایی می‌شود. حضور واژه‌های فرانسوی در فارسی به عنوان بیشترین واژه مسافر در میان زبان‌های اروپایی در زبان فارسی همین رویکرد را دنبال می‌کند. این واژه‌ها به دلیل تماس‌های زبانی و فرهنگی با توجه به علت‌های مختلف در زبان فارسی زیست کرده و یا زیست می‌کنند. نابرابری تعداد واژه‌های مسافر و ورود این میزان واژه از زبان فرانسه به فارسی دلایل تاریخی دارد که خود معلولی از تماس زبانی هستند. علی‌رغم وجود معادل‌های مناسب، واژه‌های مسافری نیز یافت می‌شوند که هنوز در زبان فارسی به زیست خود ادامه می‌دهند و آن نیز دلایل خاص خود را دارد. اما از میزان حضور این کلمات، دلیل حضور کم و زیاد بعضی از آن‌ها در برخی از حوزه‌های تخصصی اطلاعات درستی در دست نیست. در این مقاله با تکیه بر نظریه گلیسون و استفاده از ۱۵۷۷ واژه تخصصی در فرهنگ واژه‌های فرانسه در فارسی ندا، حوزه‌های این واژه‌ها را با روش تحلیلی ـ آماری بررسی می‌کنیم. این جستار، با به دست آوردن درصد واژه‌هایی که در هر حوزه وجود دارد به تحلیل علل ورود آن‌ها در زبان فارسی خواهد پرداخت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analytical - Statistical study of specialized French Traveller Words in Persian

نویسندگان [English]

  • Rouhollah Rezapour 1
  • Fatemeh Khamoush 2
1 French Translation Demartement , Allameh Tabataba'i University, Tehran
2 Tarbiat Modares University, Tehran
چکیده [English]

We know that language is constantly and gradually evolving. So, the mobility and evolution of words according to social, cultural, historical, etc. are inevitable. The contact of different languages and cultures throughout history leads to the travel of these words from one language to another, which sometimes leads to linguistic and phonetic changes. The presence of French words in Persian as the most common traveller words among European languages in Persian follows the same approach. These French words inhabit Persian language due to linguistic and cultural differences and other various reasons. The inequality in the number of traveller words and the flow of this amount of words from French to Persian have historical reasons which are due to the result of language contact.
Despite the existence of suitable equations, there are also traveller words still alive in Persian language according to some reasons. However, there is no appropriate information about number of these traveller words, more or less, in some specialized fields. In this article, according to the theory of Galisson and observing 1577 specialized words in the Dictionary French Loanwords in Persian NEDA, we examine the domains of these words using statistical analysis. This article, deals with obtaining the percentage of words that exist in each field and will analyse the reasons of their travel.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Traveller word
  • Specialized word
  • Borrowing language
  • Lending language
  • Linguistic immigration

مراجع

پویان، ناصر (1391). دوران قاجاریه، عصر طلایی پزشکان غرب مثل «دکتر یوهان لوییز شلیمر» در ایران. فصلنامه تاریخ پزشکی، 10 (4)، 181-205.
حاجیان‌ پور، حمید و حکیمی پور، اکبر (1395). عوامل و موانع موثر بر حضور پزشکان اروپایی در جامعه ایران عصر قاجار. پژوهش‌های علوم تاریخی، 8 (1)، 15-35. 
داوری، حسین، علوی مقدم، سید بهنام و خیرآبادی، رضا (1397). آسیب‌شناسی پژوهش‌های ریشه شناختی در حوزه بررسی وام‌واژه‌های فارسی در زبان انگلیسی (مطالعه موردی: فرهنگ واژگان فارسی در انگلیسی). پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی، 8 (1)، 105-122.
ریحانی پورسانی، آتوسا (1381). مطالعه واژگان قرضی فرانسه در زبان فارسی امروز از دیدگاه زبان‌شناسی و جامعه‌شناسی زبان، (پایان‌نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت مدرس، ایران.
زمردی‌ نیا، میترا (1389). طبقه‌بندی واژگان قرضی زبان فارسی به تفکیک زبان و حوزه، (پایان‌نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد). دانشگاه پیام نور، ایران.
سرمدی، محمدتقی (1378). پژوهشی در تاریخ پزشکی و درمان جهان از آغاز تا عصر حاضر. تهران: انتشارات سرمدی.
سلیمانی‌ تبار، محمد (1393). نخستین آثار نگاشته شده در فیزیک جدید در دوران قاجار تا سال 1300 ق. نشریه تاریخ علم، 12 (2)، 273-296.
سلیمی نژاد، محمد (1392). بومی سازی وام واژه‌های فرانسه در زبان فارسی براساس نظریه بهینگی. اصفهان: جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان.
صدر هاشمی، محمد (1331).  تاریخ جراید و مجلات ایران. تهران: راه نجات.
صفوی، کوروش (1374). واژه‌های قرضی در زبان فارسی. نامه فرهنگ، 19، 96-111.
طولی، فاروق، پورمحمدی املشی، نصراله، دلریش، بشری، و طالبی، طهماسب (1398). ورود طب مدرن و جلوه‌های تحول آن در ایران عصر قاجار (با تاکید بر نسخ مصور قاجاری). هنر اسلامی، 15 (34)، 153-129.
عزیزمحمدی، فاطمه (1382). بررسی برخی فرایندهای رایج قرض‌گیری در زبان فارسی. علوم و فناوری اطلاعات، 18 (3)، 71-74.
غفاری، ابوالحسن (1368). تاریخ روابط ایران و فرانسه از ترور ناصرالدین شاه تا جنگ جهانی اول (1333-1313 ه.ق). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
فرزاد فرهنگیان، اسدالله (1386). تاریخچه مراودات فرهنگی ایران و فرانسه. تاریخ روابط خارجی، 32، 71-92.
قاسمی، حسین و ستاری، مریم (1389). مهم‌ترین عوامل و دوره‌های ورود واژگان قرضی در زبان فارسی و طبقه‌بندی معنایی آن‌ها. اندیشه‌های ادبی، 2 (5)، 155-166.
کیان‌‌فر، جمشید (1384). نهضت ترجمه و دارالفنون. پیک نور، 3 (1)، 83-92.
لعل‌شاطری، مصطفی، وکیلی، هادی و سرافرازی، عباس (1395). تاثیر آموزش‌های دارالفنون در گرایش هنر عصر ناصری به غرب (با تکیه بر موسیقی و نقاشی). تاریخ اسلام و ایران، 26 (31)، 177-201.
موسوی میانگاه، طیبه (1385). تاریخ مختصر واژه‌های قرضی اروپایی در زبان فارسی. مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، 16، 113-125.
نواب زاده شفیعی، سپیده (1393). بررسی تغییرات معنایی و کاربردی وام‌واژه‌های زبان فرانسه در فارسی. علم زبان، 2(3)، 107-127.
Albert, S. (2010). Robert Galisson: un discours de la méthode recherches de lexicologie descriptive: la banalisation lexicale. Études de linguistique appliquée, 1 (157), 23-33.
Baldi, S. (2009). Emprunts et mots voyageurs dans le bassin du Lac Tchad. In XIIIe colloque international du Réseau Méga-Tchad (pp. 613-626). Marseille, IRD Éditions: Maroua.
Cartier, E. (2019). Emprunts en français contemporain: étude linguistique et statistique à partir de la plateforme Néoveille. In A. Kacprzak, R. Mudrochová, & J.-F. Sablayrolles (Eds), L'emprunt en question(s): conceptions, receptions, traitements lexicographiques, La Lexicothèque, Limoges: Lambert-Lucas.
Deroy, L. (2003). L'emprunt linguistique. Belgique, Liège: Presses Universitaires de Liège.
Galisson R. (1978). Recherches de lexicologie descriptive : la banalisation lexicale, Nathan, collection « Université, Information, Formation », Paris.
Knappert, J. (1970). Contribution from the study of loanwords to the cultural history of Africa. In D. Dalby (ed.), Language and History in Africa (pp. 78-88), London: Frank Cass, & Co.
Meillet, A. (1982). Linguistique historique et Linguistique générale. vol. 8 de Collection linguistique publiée par la Société Linguistique de Paris. Slatkine: Champion, Genève: Paris.
Rezapour, R. (2019). Dictionnaire des mots persans d'origine françaiseNeda: 2200 mots et expressions. London, England: Candle & Fog.
Treps, M. (2013). Les mots voyageurs. Petite histoire du français venu d'ailleurs. Le Seuil.
پژوهشهای زبانشناختی در زبانهای خارجی
دوره 10، شماره 4
بهمن 1399
صفحه 776-786

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار